Bladeren van bomen bevatten chlorofyl (ook wel bladgroenkorrels genoemd). Dit zorgt voor de groene kleur van de bladeren. Deze stof zorgt ervoor dat zonlicht opgenomen wordt en zo als energiebron kan dienen voor het omzetten van CO2 in water en suikers (voedingsstoffen), dit proces wordt fotosynthese genoemd. In de herfst verminderd de lichtintensiteit, waardoor het chlorofyl niet meer genoeg zonlicht kan opvangen om de fotosynthese van de plant te doen laten draaien.
Er wordt ook minder chlorofyl aangemaakt, en het chlorofyl dat zich nog in de bladeren bevindt, wordt er terug uitgenomen voor dat het blad afsterft. Daarom krijgen bladeren de typische gele, oranje, rode of bruine kleuren. De kleuren verschillen omdat elke plant naast chlorofyl (groen) nog andere pigmenten, die niet worden teruggenomen in de bladeren heeft steken.
De lichtintensiteit is niet de enige oorzaak
De bladeren vallen niet elk jaar op hetzelfde moment. De afgelopen jaren vielen de bladeren later dan normaal. In de herfst dalen de temperaturen onder invloed van kortere dagen. Bij lagere temperaturen wordt er minder auxine aangemaakt. Auxine is een stofje dat zorgt voor het tegengaan van kurkvorming tussen de tak en het blad.
Wanneer deze stof minder wordt aangemaakt, zal het kurklaagje wel gevormd worden, waardoor het blad afsterft en afvalt. De laatste jaren hadden we regelmatig te maken met vrij hoge temperaturen in september en oktober, waardoor de productie van auxine minder snel afremde. Als het enkele keren vriest, komt de bladval meestal goed op gang. De eerste keer vorst wordt steeds later gemeten in De Bilt. In het begin van de 20e eeuw vroor het gemiddeld voor de eerste keer rond half oktober, nu is dat meestal pas begin november. Ook de gemiddelde temperaturen van de herfstmaanden stijgen. Daarom vallen ook de bladeren steeds later.
Hebben neerslag en wind ook een invloed
Neerslag heeft weinig invloed op de bladval. In droge zomers kan je soms de bladeren al wel zien verkleuren, deze bladeren sterven af door een watertekort. Neerslag kan wel de bladval bevorderen als de bladeren reeds gekleurd zijn. Als er neerslag valt op het blad, wordt dit zwaarder, waardoor het kan afvallen. Bij wind vallen de reeds dode bladeren sneller af. De laatste jaren hadden we ook vaak te maken met rustige en droge perioden in de herfst, waardoor veel dode bladeren aan de bomen bleven hangen.