Europa maakt zich zorgen over Amerikaanse controle op de F-35. Portugal, Canada en Duitsland twijfelen. Groenland mogelijk inzet bij conflict met de VS.
Onrust over Amerikaanse macht
In Europa groeit de bezorgdheid over de afhankelijkheid van Amerikaanse technologie binnen de krijgsmacht. Centraal staat de F-35, het gevechtsvliegtuig waar ook de Nederlandse luchtmacht op rekent. De discussie laaide opnieuw op na berichten over een mogelijke ‘kill switch’ waarmee de VS het toestel op afstand zou kunnen uitschakelen.
Discussie in Duitsland laait op
In Duitsland heeft de Bondsdag vragen gesteld over de veiligheid van de F-35, mede door zorgen over software en wapenleveringen vanuit Washington. Er wordt openlijk gespeculeerd of het toestel wel geschikt is voor langdurige Europese inzet. Portugal en Canada zouden ondertussen kijken naar alternatieven voor het gevechtsvliegtuig, dat door veertien luchtmachten wordt gebruikt.
Politieke druk uit Washington
Voormalig Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn sluit het bestaan van een ‘kill switch’ niet uit, maar benadrukt dat de Amerikanen geen technische truc nodig hebben om het gebruik van de F-35 te beperken. “Ze hoeven alleen te stoppen met software-updates of wapenleveringen,” zegt hij. In een politiek instabiel klimaat, zoals onder voormalig president Trump, is dat geen ondenkbaar scenario.
Europese strategie onder druk
Volgens Berlijn en veiligheidsexpert Steven Everts toont de situatie aan dat Europa kwetsbaar is. Everts wijst op Groenland als voorbeeld: het eiland maakt deel uit van Denemarken, dat inmiddels 27 operationele F-35’s heeft. In het geval van een conflict over Groenland zou Europa afhankelijk zijn van Amerikaanse goedkeuring om de toestellen effectief in te zetten.
Europese alternatieven overwogen
De roep om Europese wapensystemen groeit. Everts noemt het Frans-Italiaanse SAMP/T systeem als alternatief voor Amerikaanse luchtafweer. Hoewel de Amerikaanse Patriot-raketten als superieur worden beschouwd, zijn ze ook kostbaar. Europese systemen zijn volgens hem “goedkoper en lichter”. Toch erkent hij dat veel Europese landen nog aarzelen om volledig onafhankelijk van de VS te worden.
Portugal en Canada twijfelen
De signalen uit Portugal en Canada dat zij andere opties overwegen dan de F-35 worden door Everts deels als strategisch spel gezien. “Er wordt veel gebluft,” stelt hij. Toch blijft het belangrijk dat landen nadenken over de geopolitieke risico’s. De dreiging dat Washington in de toekomst eenzijdig de inzet van F-35’s beperkt, is reëel zolang de software, wapens en onderhoud uit de VS komen.
Europese defensie in ontwikkeling
Europa staat voor een cruciale keuze: blijven vertrouwen op Amerikaanse systemen of investeren in eigen defensietechnologie. De oorlog in Oekraïne en het grillige beleid van Trump hebben het debat over soevereiniteit en onafhankelijkheid versneld. Of de F-35 nog de juiste keuze is, blijft onderwerp van discussie in Berlijn, Brussel en andere hoofdsteden.