NEDERLAND – De grenscontroles van de Marechaussee leveren weinig op tegen asielzoekers en grenscriminaliteit. Personeelstekort blijft een groot probleem.
Symboliek boven effectiviteit
De extra grenscontroles die minister Faber (PVV) invoerde aan de grenzen met Duitsland en België blijken nauwelijks effect te hebben op het terugdringen van asielzoekers en grenscriminaliteit. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt dat deze strengere controles vooral een hoge symbolische waarde hebben, maar in de praktijk weinig opleveren. Migratie-expert Han Entzinger noemt de maatregel “alsof je met een kanon op een mug schiet”.
Minder resultaat bij opsporing
Voor de invoering van de nieuwe grenscontroles voerde de Koninklijke Marechaussee al reguliere mobiele controles uit. Deze waren volgens Entzinger effectiever: er werden meer mensen aangehouden en het opsporen van grenscriminaliteit, zoals mensensmokkel en vervalste papieren, leverde meer op. De pakkans is bij de huidige controles juist kleiner geworden, omdat ze minder gericht zijn. Het kabinet wilde met strengere controles meer grip krijgen op irreguliere migratie, maar dat doel is niet behaald.
Asiel aanvragen blijft mogelijk
Een belangrijk argument tegen de effectiviteit van de grenscontroles is dat asielzoekers die bij de grens worden aangehouden, alsnog in Nederland asiel kunnen aanvragen. Zodra iemand asiel aanvraagt, mag diegene in Nederland blijven zolang de procedure loopt. Meer dan 99 procent van de asielzoekers meldt zich bovendien uit zichzelf bij het COA of de IND. De Rekenkamer kan niet vaststellen of de controles een afschrikwekkend effect hebben, maar sluit het ook niet uit. Wel is duidelijk dat het aantal asielzoekers in heel Europa al aan het dalen was, los van de strengere controles.
Personeelstekort bij Marechaussee
De uitvoering van de grenscontroles legt extra druk op de Koninklijke Marechaussee, die al kampt met een aanzienlijk personeelstekort. In mei stonden er 1050 voltijdsbanen open, wat neerkomt op 14 procent van het totale personeelsbestand. Door deze krapte staan andere taken, zoals controles op kleine vliegvelden in Breda, Texel en Hilversum, en passagierscontroles op Eurostar-treinen, onder druk. De Marechaussee kan niet aangeven hoeveel inzet de grenscontroles precies kosten, omdat personeel vaak meerdere taken op een dag uitvoert.
Politieke motivatie
Het voor minister Faber belangrijk om met de grenscontroles een krachtig signaal af te geven, geïnspireerd door het Deense beleid. Ondanks de beperkte effectiviteit werden de maatregelen politiek verkocht als een manier om het aantal asielzoekers te verminderen. Toch noemde Geert Wilders de resultaten van de intensievere grenscontroles uiteindelijk ‘vooral cosmetisch’, wat aansluit bij het oordeel van de Rekenkamer.